Er bestaan verschillende manieren om met verslaving om te gaan. De twee meest gebruikte behandelvormen in Nederland zijn de Community Reinforcement Approach (CRA) en het 12-stappenprogramma (zoals Anonieme Alcoholisten of Narcotics Anonymous). Beide methoden hebben als doel om verslavend gedrag te stoppen, maar ze pakken dat elk op hun eigen manier aan.
Op deze pagina leggen we uit wat deze twee behandelvormen precies inhouden, hoe ze werken en wat de belangrijkste verschillen zijn. Daarnaast benoemen we ook andere vormen van hulp en behandeling die in Nederland worden aangeboden zoals CGT, EMDR en schematherapie.
CRA (Community Reinforcement Approach)
Community Reinforcement Approach, ook wel CRA, is een behandelvorm die zich richt op
het versterken van positieve veranderingen in iemands leven. De aanpak is praktisch en
oplossingsgericht. Samen met een behandelaar kijkt iemand naar verschillende
leefgebieden, zoals werk, relaties, vrije tijd en gezondheid. Het doel is om het leven zonder middelengebruik aantrekkelijker te maken dan het leven mét gebruik.
Binnen CRA wordt vaak gewerkt met concrete doelen en kleine stappen. Wat gaat er al
goed? Wat zou iemand graag anders willen? En hoe kom je daar? Er is veel aandacht voor
het aanleren van nieuwe vaardigheden, het oplossen van problemen en het opbouwen van steun in de omgeving. CRA is vooral effectief gebleken bij mensen die baat hebben bij structuur en positieve bekrachtiging. CRA is geschikt voor mensen met een middelenverslaving die openstaan voor gedragsverandering. Behandeling kan zowel ambulant als klinisch.
Meer informatie over deze behandelmogelijkheid kun je hier vinden.
12-stappenprogramma (zoals AA/NA)
Het 12-stappenprogramma is gebaseerd op een spirituele en ervaringsgerichte benadering van herstel. Bekende groepen die hiermee werken zijn Anonieme Alcoholisten (AA) en Narcotics Anonymous (NA). Binnen deze groepen delen mensen met een verslaving hun ervaringen, steun en hoop met elkaar. Het programma bestaat uit twaalf stappen die helpen bij het erkennen van de verslaving, het werken aan herstel, en het opbouwen van een nieuw leven. De kracht van het programma zit in de herkenning, onderlinge steun en het gevoel van verbondenheid. Veel mensen vinden in deze groepen een plek waar ze zich veilig en begrepen voelen. Het 12-stappenprogramma is wereldwijd één van de meest gebruikte herstelmethodes en draait volledig op vrijwillige inzet van deelnemers. Het 12-stappenprogramma is toegankelijk voor iedereen die kampt met een verslaving. Je hoeft dus niet gelovig te zijn. Behandeling kan zowel ambulant of klinisch, via zelfhulpgroepen of sponsorprojecten.
Meer informatie over deze behandelmogelijkheid kun je hier vinden.
De 12-stappen:
- Erkenning: “Ik geloof dat ik machteloos sta tegenover mijn verslaving”
- Hoop: “Ik geloof dat er een Macht is, groter dan ikzelf, die mij weer gezond kan maken”
- Overgave: “Ik besluit mezelf over te geven aan de hoede van mijn grotere Macht”
- Zelfonderzoek: “Ik zdet mijn tekortkomingen en misstappen op een rij”
- Bekentenis: “Ik vertel aan anderen wat mijn tekortkomingen en misstappen zijn”
- Bereidheid: “Ik ben bereid om met behulp van mijn grotere Macht, of de groep, aan mijn gebreken te werken”
- Nederigheid: “Ik vraag mijn grotere Macht, of de groep, om mij te helpen bij het wegnemen van mijn gebreken”
- Herstelbereidheid: “Ik maak een lijst met namen van alle mensen die ik heb benadeeld en ik ben bereid om het met hen weer goed te maken”
- Herstelacties: “Ik ga daadwerkelijke contact zoeken met de mensen die ik heb benadeeld en probeer het goed te maken. Behalve als ik hen of anderen daarmee kwest”
- Voortdurende inventaris: “Ik maak er een gewoonte van om kritisch te zijn naar mezelf en erken onmiddelijk de fouten die ik maak”
- Geestelijke groei: “Ik probeer het contact met mijn hogere macht, of met de groep, te verdiepen en vraag hen om mij te inspireren en kracht te geven”
- Dienstbaarheid: “Ik probeer om datgene wat ik heb geleerd aan andere verslaafde door te geven en ik probeer voortaan volgens deze stappen te leven”
Andere soorten therapieën
Naast CRA en 12-stappen zijn er ook andere soorten behandeling die kunnen worden gebruikt in de route naar herstel van iemand met verslaving. Maar dit is afhankelijk van de persoon en de ernst van de verslaving. Vaak worden deze therapien in combinatie gedaan met CRA of 12-stappen. Mogelijke andere behandel opties zijn:
Cognitieve gedragstherapie (CGT)
CGT helpt mensen om gedachten en gedragspatronen te herkennen en te veranderen. Gedrag en gedachten houden namelijk verslaving in stand. Tijdens deze therapie ga je actief werken aan het veranderen van zowel je gedrag als je gedachten. Het idee is dat je leert door dingen te ervaren.
Meer weten over CGT? Lees het hier.
Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR)
EMDR helpt om traumatische herinneringen te verwerken en de emotionele lading die eraan is gekoppeld te verminderen. Door dit te doen, zou de drang naar middelen kunnen worden verminderd omdat mensen minder hun gevoelens hoeven te verdoven. Deze vorm van therapie kan worden gebruikt voor mensen met traumaklachten zoals PTSS.
Meer weten over EMDR? Lees het hier.
Schematherapie
Schematherapie is een effectieve therapie die helpt om oude patronen in denken, voelen en gedrag te veranderen. Deze vorm van therapie helpt je te begrijpen waar deze patronen vandaan komen. Hierdoor leer je beter om te gaan met je emoties en gedrag, dit zou de drang naar middelen kunnen verminderen omdat mensen minder hoeven te vluchten voor hun gevoelens.
Meer weten over schematherapie? Lees het hier.
Motiverende gespreksvoering (MGV)
Gericht op het vergroten van motivatie tot verandering.
Meer weten over motiverende gesprekvoering? Lees het hier.
Medicatie
Medicatie kan worden ingezet om de drang naar middelen, of om detox klachten, te verminderen. Medicatie is geen vervanging voor therapie, maar kan in sommige gevallen een hulpmiddel zijn. Vooral bij alcohol-, opiaten-, nicotine- en gokken wordt dit wel eens gebruikt. Raadpleeg altijd een (verslavings)arts voor vragen over medicatie.
Welke methode past het best?
Dat hangt af van de persoon, de situatie en wat iemand aanspreekt. Bij sommige mensen sluit CRA beter omdat het is concreet is en focust op kleine successen. Anderen voelen zich juist meer thuis bij het 12-stappenprogramma omdat het steun en herkenning biedt. En vaak is juist een combinatie van verschillende therapie vormen aan te raden.
Welke verslavingszorg instelling zijn er?
Meer weten over waar behandeling voor jouw dierbare beschikbaar is? Bekijk hier zorgkaart Nederland met een overzicht van alle instelling voor verslavingszorg in Nederland. Of bekijk hier de afkickkliniek wijzer voor afkickklinieken in Nederland en het buitenland.
Lees je dit en mis je nog iets wat anderen wel zou kunnen helpen? Laat het weten. Mail naar info@naastverslaving.nl.
Voor het laatst bijgewerkt: mei 2025