Wanneer iemand in jouw omgeving te maken heeft met een verslaving, roept dat vaak veel vragen op. Wat is verslaving precies? Welke behandelmogelijkheden zijn er? En wat werkt voor wie?
Wat is verslaving?
Verslaving zorgt ervoor dat het beloningssysteem in de hersenen steeds gevoeliger wordt voor het middel of gedrag en minder voor gewone dingen zoals werk, contact, of hobby’s. Tegelijk raakt het deel van de hersenen dat gaat over keuzes maken en grenzen stellen verstoord. Daardoor gaat iemand steeds meer reageren op impuls of drang, en steeds minder op lange-termijn gevolgen.
In het begin geeft het gebruik van middelen vaak iets fijns: ontspanning, controle, een vlucht uit moeilijke gevoelens. Maar langzaam schuift die balans. Wat eerst een keuze leek, wordt op een gegeven moment een patroon dat moeilijk te doorbreken is. De controle raakt zoek. Mensen zeggen dan vaak: “Ik wil wel stoppen, maar het lukt me niet meer.” En dat klopt ook: in de hersenen zijn dingen veranderd die het steeds moeilijker maken om terug te keren naar een situatie van rust of nuchterheid.
Wil je meer weten over een specifieke soort drugs? Zoals wat is 3-MMC precies, hoe verslavend is lachgas of is het gevaarlijk om alcohol en speed te combineren? Lees het hier.
Wanneer is er sprake van verslaving?
Iemand is niet meteen verslaafd als die af en toe iets gebruikt. Volgens o.a. Jellinek en Drugsinfo zijn er een aantal signalen die kunnen wijzen op een verslaving:
- iemand gebruikt vaker of meer dan hij of zij eigenlijk wil;
- stoppen lukt niet, ook niet na meerdere pogingen;
- andere dingen in het leven raken op de achtergrond;
- er is tolerantie (steeds meer nodig voor hetzelfde effect);
- er ontstaan ontwenningsklachten als iemand niet gebruikt.
Als je er als naaste op let, zie je soms dat iemand gedrag begint te verbergen, afspraken niet nakomt, of steeds meer stress of stemmingswisselingen krijgt. Dat kan voelen alsof je “iemand kwijtraakt”.
Hoe ontstaat verslaving?
Verslaving heeft geen eenduidige oorzaak. Het is meestal een combinatie van dingen:
- erfelijke aanleg (verslaving zit vaak in families),
- psychische kwetsbaarheid (zoals trauma, depressie, ADHD),
- sociale omstandigheden (een moeilijke jeugd, stress, eenzaamheid),
- beschikbaarheid en cultuur rond gebruik van middelen.
Wat betekent dit voor jou als naaste?
Het kan ontzettend pijnlijk en verwarrend zijn om te zien hoe een dierbare worstelt met een verslaving. Je kunt je machteloos voelen, boos, verdrietig, moe van alle pogingen. En misschien vraag je je af of het jouw schuld is, of jij nog iets kunt doen.
Wat helpt, is begrijpen dat verslaving een echte aandoening is. Een met een lichamelijke én psychische basis. Dat haalt de scherpe randjes niet weg, maar kan wel helpen om anders naar de situatie te kijken. Misschien iets minder vanuit schuld en controle, en iets meer vanuit grenzen, steun en loslaten waar nodig.
Lees je dit en mis je nog iets wat anderen wel zou kunnen helpen? Laat het weten! Mail naar info@naastverslaving.nl
Voor het laatst bijgewerkt: mei 2025